Düalite, Türkçe’de “ikilik”, “ikilem”, “ikileme”, “ikili denge” gibi çeşitli biçimlerde kullanılmakta olup, doğadaki, evrendeki karşıtlık ve birbirini tamamlayıcılık ilkesini ifade eden genel bir terimdir.
Okultizm ve ezoterizm literatüründe esas olarak, sayısal sembollerden iki rakamının içerdiği anlamlarla ilgili olarak kullanılır. Genellikle, birlik-çokluk, ruh-madde, bilinçli-bilinçsiz, tesir eden-tesir edilen, şekil veren-şekil alan, aktiflik-pasiflik, Gök-Yer, spiritüel alem-fiziksel alem, ışık-karanlık, ak-kara, hayır-şer, iyi-kötü, vicdan-nefsaniyet, özgecilik-bencillik, müsbet-menfi, saflık-kirlilik, iç-dış, yüksek olan-alçak olan, pozitif güçler-negatif güçler, soğuk-sıcak, eril-dişil, doğum-ölüm, yükseliş-iniş, mikrokozmos-makrokozmos vb. gibi bir tür karşıtlık ve birbirini bütünleyicilik gösteren iki şeyi, iki gücü, iki varlığı, iki unsuru ifade etmede kullanılır.
Düalite sembolünün tradisyonlarda genellikle, hayır ile şer, iyi ile kötü, vicdan ile nefsaniyet, özgecilik ile bencillik, olumlu ile olumsuz unsurlarının bulunduğu fiziksel ortamı, yani varlığın ruhsal gelişim göstermek üzere bulunduğu tezahür ortamlarını (üç boyutlu alemi) ifade etmek üzere kullanıldığı görülmektedir.
Ezoterizme göre düalitenin olmadığı hal tradisyonlarda çoğunlukla androjenlik (erkek veya dişi olmayış), cennet veya hakikat ağacı’nın meyvesinin henüz yenilmemiş olması sembolizmiyle ifade edilir. Düalitenin henüz mevcut olmadığı hal, varlığın erkek veya dişi bedenine sahip olmadığı ve iyilik ile kötülük gibi ikili denge unsurlarının bulunduğu fiziksel ortamda henüz doğmamış olduğunu, düalitenin aşılmış olması sembolüyle ise varlığın artık ıstırabın sözkonusu olduğu, ikili denge unsurunun bulunduğu dünyalarda doğmasına gerek kalmamış olduğu hali ifade eder ki, “büyük kurtuluş” denilen bu hedef nirvana ve mokşaterimleriyle ifade edilen “küçük kurtuluş” hedefinden daha ileri bir hedefi ifade eder.
Bu hedef,Okültizm’de rebis sembolüyle, kimi tradisyonlarda androjen hale gelme veya “ilahlarla özdeş olma” vs. gibi sembolizmlerle ifade edilir. Eski Mısır bilgeliğinde bu konu şöyle ifade edilir: “İlahlar ikiliği bir etmiş insanlardır. İnsanlar ise birliği bilmek için ikiliği yaşayan henüz çocuk ilahlardır.”
The Roots, Kanye West, Jay Z, Outkast, Lupe Fiasco, Lauryn Hill, Alicia Keys gibi mühim isimlerle işbirliği yapmış multi-enstrümantalist R&B ve neo soul müzisyeni John Legend'ın şaheseri Stereo şarkısının klibine kadar geçen o karanlık asırlar kadar uzun girizgahı okuma sabrı gösteren mamaperverlere, söz konusu şaheserin de için de olduğu 2006 tarihli uzunçalar "Once Again" (albümün adı bile düalite!) armağan olsun.
Düalite meselesini yukarıdaki gotik paragraflardan sonra, bir de bir kavram olarak stereo ile özdeş düşünmek gerek öyle değil mi? E madem insanlar birliği bilmek için evvela ikiliği yaşayan küçük ilahlar (ve iki kulakları var), naçizane yazarınızın aklına bu "ikiliğe" stereo'dan başlamaktan daha iyi bir yol gelmiyor. Düalitenin de tıpkı stereo gibi bir simetri hissinden çok, ayrı kollardan yürüyen vefakat sadece bir diğerinin de yürüdüğü bilindiği sürece o yolun anlamlı olduğu varoluşlar olarak görmek (duymak) en iyisi...Simetri değil, düalite. anı ve değer.