Gökdelen

Sakallı amcamızın iki tür yabancılaşma kavramı var malumunuz. Biri insan olmamızın farklılığından dolayı, doğaya karşı, hayırlı olan; diğeri ise kapitalist düzenin getirdiği, insanlığımıza karşı, olumsuz olan yabancılaşma. “Asıl yabancı gezegen dünyamızdır” diyen J. G. Ballard’ın "negatif yabancılaşmanın hayırlı olanın içine nasıl ettiğini" anlattığı 1975 tarihli “Gökdelen“ romanı mamamızın ana malzemesi. Ama bir şekilde kulaktan yiyeceğiz onu, merak etmeyin.

Kapitalist düzenin en büyük silahı “siz de yapabilirsiniz” mottosu ise bunu beyaz yakalı varlıkların salaklığına borçlu olduğu kesin. İşte romanda bahsi geçen gökdelen bu "en başa ulaşma arzusunun" metaforu ve aynı zamanda BZ’lerin (bizlerin diye okuyun) güvenli ve huzurlu yaşamalarını/çalışmalarını sağlayan yapının ta kendisi.

Bu BZ’ler yani “hali vakti yerinde ve eğitimli” proleterya, bulundukları konumları birbirlerinden korumak (gökdelen üst, orta ve aşağı olmak üzere üç kısma ayrılır) üzere çatışırlarken, onların tüm ihtiyaçlarını karşılayan akıllı bina yavaş yavaş işlevlerini yitirmeye başlar. Böylece gökdelen dikey konumlu bir gettoya, BZ’ler ise avcı/toplayıcı topluluğa dönüşür ve binadaki hiç kimse kapitalizmin üzerlerine şöyle bir sürdüğü yaldızlı modernlik tabakasının sıyrılmasından şikayetçi olmaz, binadan dışarı çıkmayı düşünmez. Sadece güvenlik/barınma, yemek ve seks ihtiyacının olduğu ilkel yaşama geri dönülür. Romanın sonunda yazar bu dönüşü aslında hayra yorar gibidir ki diğer komşu gökdelenlerde de aynı şeylerin yaşanacağı sinyalini alırız.

Roman sesler bakımından zengin bir içeriye sahip. Sesler; başlardaki her gün verilen partilerden gelen bangır bangır pikap gürültülerden, bir süre sonra kavga/çatışma sonra da iyice metruk hale gelen binanın kendi seslerine dönüşür. Vahşi dünyanın diğer sakinleri olan kuşların ve köpeklerin seslerini de unutmamak gerek. 

Bu romandan uyarlanan bir film yok (olması dileğiyle) ama kitaba soundtrack olmaz diye bir kural da yok herhalde…